Żelazny Mirosław,
Estetyka filozoficzna,
Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika 2009
Filozofię bardzo trafnie uważa się za dyscyplinę, która z jednej strony ma ambicję do łączenia problematyki poszczególnych dyscyplin szczegółowych, z drugiej zaś do podejmowania zagadnień, które nie mogą stać się przedmiotem nauk matematyczno-przyrodniczych. Nie każdą prawdę da się do końca potwierdzić mierząc i obliczając, choć oczywiście uzasadnienie każdej prawdy powinno opierać się na pomiarach i obliczeniach tak długo, jak tylko się da. To ostatnie przesłanie jest bardzo ważne dla wszystkich zainteresowanych estetyką filozoficzną, dyscypliną, którą należy zdecydowanie odróżnić od innych typów poznania i aktywności określanych potocznie mianem "estetyka". Staje się to wyraźnie widoczne, gdy próbujemy sobie odpowiedzieć na takie pytania, jak: czym jest piękno, brzydota, wzniosłość, patetyzm, heroizm, tragizm, wdzięk, przystojność, dzielność, komizm i wulgaryzm? Czy są to tylko obiekty upodobań, czy cechy, o których można dyskutować? Dlaczego autentyk ma większą wartość od najdoskonalszej kopii? Czym różni się duchowa i materialna wartość dzieła sztuki? Jakie relacje łączą idee dobra i piękna? Niniejsza rozprawa stanowi próbę udzielenia w miarę szerokich odpowiedzi na powyższe pytania, zarówno przy użyciu argumentów odwołujących się do pomiarów i obliczeń, jak i wiedzy intuicyjnej, bazującej na uogólnieniu doświadczenia.
[Prof. dr hab. Mirosław Żelazny jest pracownikiem Instytutu Filozofii UMK]