Wybory
Solidarni z Ukrainą - ми з Вами
[fot. Andrzej Romański] fot. Andrzej Romański

Dr Agata Cygan z nagrodą im. Pieńkowskiego

2018-11-26

Dr Agata Cygan z Wydziału Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej UMK otrzymała tegoroczną Nagrodę Naukową im. prof. Stefana Pieńkowskiego. Nagrodę przyznano za opracowanie nowej metody spektroskopii częstotliwościowej we wnęce optycznej, gwarantującej dokładność nieosiągalną jak dotąd przez żadną inną technikę.

Nagroda im. Profesora Stefana Pieńkowskiego została ustanowiona w roku 2004 przez Radę Wydziału Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego. Ma zasięg krajowy i przyznawana jest corocznie za znaczące osiągnięcia naukowe w dziedzinie eksperymentalnej fizyki, astronomii, chemii i biologii, które przyczyniły się do rozwoju krajowego środowiska naukowego. Jest adresowana do młodych pracowników naukowych, pracujących w jednostkach krajowych, którzy nie ukończyli 36 lat w danym roku kalendarzowym. 
Fundatorem nagrody jest Marek Maria Pieńkowski, M.D., Ph.D., działający za pośrednictwem Fundacji Marka Marii Pieńkowskiego.

Dr Agata Cygan wraz ze współpracownikami opracowała nowatorską, jednowymiarową metodę spektroskopową CMDS (cavity mode-dispersion spectroscopy) bazującą na częstotliwościowym pomiarze dyspersyjnego przesunięcia modów wnęki optycznej. Technika ta jest niewrażliwa na, podatną na błędy systematyczne, detekcję natężenia promieniowania laserowego leżącą u podstaw wszystkich popularnie stosowanych metod absorpcyjnych. W odróżnieniu od typowych technik dyspersyjnych opracowana metoda nie wymaga również detekcji fazy oraz kalibracji drogi optycznej w badanym ośrodku. Jednocześnie jest to technika charakteryzująca się czułością i precyzją porównywalną do najczulszych metod spektroskopowych. Niekwestionowany potencjał prezentowanej metody drzemie w pomiarze tylko jednej wielkości fizycznej – częstotliwości, który może być obecnie zrealizowany z dokładnością względną nawet 10-18. Dzięki temu metoda ta jest dokładniejsza od wszystkich innych technik spektroskopowych i posiada możliwość łatwej referencji mierzonego widma do atomowego wzorca częstości. Ponadprzeciętna dokładność metody CMDS, w połączeniu z szerokim zakresem dynamicznym pomiarów absorpcji/dyspersji, doprowadziła do uniwersalnej metody z potencjalnymi licznymi zastosowaniami. Najważniejszymi z nich są współczesne badania atmosfery. W tym przypadku nawet niewielkie błędy systematyczne danych służących do interpretacji pomiarów mogą prowadzić do sprzecznych wniosków. Opracowana metoda spektroskopii częstotliwościowej eliminuje ten problem poprzez łatwą i bezpośrednią referencję pomiarów do atomowego wzorca częstotliwości, co bardzo ułatwi porównywanie danych otrzymywanych w różnych laboratoriach na świecie. Rozwój technik spektroskopowych zorientowanych na precyzję jest również kluczowy dla metrologii, ultradokładnych pomiarów struktury molekuł i stosunku izotopów, badania atmosfer egzoplanet i poszukiwania pozaziemskiego życia, a także do testowania elektrodynamiki kwantowej oraz poszukiwania „nowej fizyki” wykraczającej poza Model Standardowy.