Wiadomości

Tatarzy byli tematem 9. odsłony „Orient Expressu”, która 21 listopada (wtorek) o godz. 17:00 odbyła się w Centrum Sztuki Współczesnej „Znaki Czasu”.

„Orient Express” to cykl 10 otwartych spotkań na temat kultury arabsko-muzułmańskiej. Są one organizowane przez Koło Naukowe Arabistów „Zahra as-Sahra” pod opieką dr Magdaleny Lewickiej z Wydziału Filologicznego UMK, która tym razem wystąpiła także w roli prelegentki. Kierownik Pracowni Języka i Kultury Arabskiej UMK wygłosiła prelekcję pt. "Kitaby, hramotki i daławary – rękopiśmienne księgi polskich Tatarów". Wcześniej z wykładem poświęconym "Hassanowi i Maciejowi Konopacckim – Tatarom bydgoszczanom" wystąpił Naczelny Imam szyickiego Stowarzyszenia Jedności Muzułmańskiej w Polsce Rafał Berger.

Prelekcja Rafała Bergera dotyczyła będzie dwóch przedstawicieli obecnej od sześciu stuleci na ziemiach polskich muzułmańskiej społeczności, Tatarom, których losy nierozerwalnie związane były z jednym z miast naszego regionu, zaś ich sylwetki – choć mało znane – zapisały się w sposób trwały na kartach historii. Postać pierwszego z nich, Hassana Konopackiego, dowódcy wojsk białoruskich tworzonych na terenie II RP z rozkazu Józefa Piłsudskiego, jest ważna nie tylko dla społeczności tatarskiej, ale również dla białoruskiej. Jako autor jego „bydgoskiej” biografii (pułkownik wraz z rodziną po II wojnie światowej osiadł w Bydgoszczy, gdzie zmarł), Rafał Berger przeprowadził wiele rozmów z jego synem, Maciejem Konopackim. Rozmowy te utwierdziły go w przekonaniu, że nie można puścić w niepamięć dokonań Konopackich, którzy niewątpliwie znacznie wyrośli ponad przeciętność tatarskiej społeczności. Opowieść o Macieju Konopackim to opowieść o życiu wielkiego intelektualisty, publicysty, orientalisty, społecznika, twórcy powojennego „tataroznawstwa”, ale przede wszystkim – o życiu polskiego Tatara, przywiązanego do swoich małych ojczyzn (Wilno, Bydgoszcz, Białystok, Sopot).

Dr Magdalena Lewicka opowiedziała o "Kitabach, hramotkach i daławarach – rękopiśmiennych księgach polskich Tatarów". Piśmiennictwo Tatarów polsko-litewskich stanowi niewątpliwie najważniejszą i najbogatszą część ich spuścizny kulturowej i trwały ślad osadnictwa tatarskiego na ziemiach Rzeczypospolitej. Literatura, która rozkwitła pod wpływem ożywienia duchowego doby renesansu i reformacji, nie uległa zapomnieniu, przeciwnie – uznana została za zjawisko szczególne, swoisty fenomen, któremu przypisuje się ogromną wartość duchową, literacką i kulturową. Wyraża się on w niezwykłym połączeniu elementów z pozoru przeciwstawnych i wzajemnie wykluczających się, a doskonale współgrających tak w życiu społecznym, jak i w twórczości literackiej Tatarów polsko-litewskich, a mianowicie orientalnej kultury islamu z kulturą chrześcijaństwa. Pierwiastki dwóch różnych kultur, religii i tradycji wzajemnie się przenikają zarówno w tekstach, jak i w języku tatarskich ksiąg. Ich główne cechy – obok rękopiśmienności i anonimowości autorów – to wielojęzyczność (warstwa orientalna: arabski, turecki, perski, warstwa słowiańska: polski, białoruski), zróżnicowanie tematyczne (wątki staropolskie i bliskowschodnie, chrześcijańskie i muzułmańskie), wreszcie – zapis wszystkich składających się na zawartość ksiąg tekstów (także tych w językach słowiańskich) literami alfabetu arabskiego.     

Rafał Berger – pedagog, publicysta, działacz społeczny; Naczelny Imam szyickiego Stowarzyszenia Jedności Muzułmańskiej w Polsce; w latach 1996-2006 redaktor naczelny kwartalnika „Al-Islam”, sekretarz redakcji „Rocznika Muzułmańskiego” (od 2006 r.), członek Rady Redakcji Miesięcznika Literacko-Naukowego „Świat Inflant" (od 2004), miesięcznika literackiego „Akant" (od 2005) oraz Kolegium Redakcyjnego „Rocznika Tatarów Polskich” (od 2014); członek Polskiego Towarzystwa Orientalistycznego, Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich, Rady Wspólnej Katolików i Muzułmanów, Towarzystwa Miłośników Miasta Bydgoszczy, Towarzystwa Przyjaciół Muzeum Wojsk Lądowych. Jest autorem licznych artykułów prasowych i publikacji książkowych, m.in.: "Hassan Konopacki – Tatar muzułmanin, bydgoszczanin" (2011), "Islam w Polsce" (2011), "Terroryzm?" (2012), "Maciej Musa Konopacki. Udręczenie tatarskością" (2013), "Munia" (2016); redaktorem cyklu monografii poświęconych korespondencji Macieja Konopackiego: "Dżennet do Macieja" (2012), "Ułani do Macieja" (2013), "Literaci do Macieja" (2014), "Profesorowie do Macieja" (2015), "Tadeusz i Roman do Macieja" (2016/2017). Odznaczony m.in. „Srebrnym Medalem Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej”.                                                                         

Magdalena Lewicka – doktor nauk humanistycznych, kierownik Pracowni Języka i Kultury Arabskiej Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu; arabistka i islamoznawca, lektor języka arabskiego; absolwentka arabistyki i islamistyki na Wydziale Orientalistycznym Uniwersytetu Warszawskiego, zarządzania i administracji w Instytucie Handlowym na Uniwersytecie w Damaszku oraz Szkoły Języka Arabskiego dla Obcokrajowców w Damaszku i Kairze; członek Polskiego Towarzystwa Orientalistycznego, Polskiego Towarzystwa Religioznawczego, Polskiego Towarzystwa Neofilologicznego, Polskiego Towarzystwa Tłumaczy Przysięgłych i Specjalistycznych, Union Européenne des Arabisants et Islamisants. Prowadzi badania naukowe w zakresie islamistyki i arabistyki, kitabistyki oraz glottodydaktyki, współredaktorka kilkunastu książek, w tym m.in.: "Dialog chrześcijańsko-muzułmański. Historia i współczesność, zagrożenia i wyzwania" (2011), "Dialog chrześcijańsko-muzułmański. Klucz do wspólnej przyszłości" (2012), "Dialog chrześcijańsko-muzułmański. Teoria – praktyka – perspektywy" (2013), "Arabia. Stałe i zmienne w literaturze arabskiej" (Toruń 2014), "Bliski Wschód w procesie przemian", t. 1, t. 2 (2015), "Tatarzy polscy – adoptowani do narodu" (2016), "Politics and Society in the Islamic World" (2016), "The World of Islam. Politics and Society", t. 1, t. 2 (2017).

Wykłady miały miejsce w Centrum Sztuki Współczesnej "Znaki Czasu" w Toruniu (Wały gen. Sikorskiego 13). "Orient Express" tradycyjnie wyruszył o godz. 17:00. Wstęp był wolny.

Przypominamy, że głównym celem cyklu otwartych spotkań pn. „Orient Express” jest poznanie i lepsze zrozumienie kultury arabsko-muzułmańskiej wśród Polaków. Przedsięwzięcie zostało objęte patronatem naukowym Pracowni Języka i Kultury Arabskiej UMK oraz Polskiego Towarzystwa Orientalistycznego, a także patronatem honorowym prorektora UMK ds. studenckich i polityki kadrowej UMK, prof. dra hab. Andrzeja Sokali; marszałka województwa kujawsko-pomorskiego, Piotra Całbeckiego; prezydenta Torunia Michała Zaleskiego oraz Stowarzyszenia Vox Humana. Szczegółowe informacje