Wybory
Solidarni z Ukrainą - ми з Вами
[fot. Andrzej Romański] fot. Andrzej Romański

Toruński ślad epokowego odkrycia

2016-02-12

Wśród 15 polskich naukowców, którzy mieli wkład w doprowadzenie do pierwszej bezpośredniej obserwacji fali grawitacyjnej, znalazł się również badacz z Centrum Astronomii UMK.

Dr Kazimierz Borkowski, emerytowany pracownik Centrum Astronomii UMK, należy do grupy POLGRAW, która skupia badaczy związanych z eksperymentami przy detektorze Virgo we Włoszech. Virgo pracuje ramię w ramię z dwoma amerykańskimi detektorami LIGO, które 14 września 2015 r. zarejestrowały niemal jednocześnie sygnał fal grawitacyjnych pochodzących ze zderzającego się układu dwóch czarnych dziur.

Jaki jest udział Polaków w odkryciu? Naukowcy z Polski stworzyli m.in. podstawy wielu algorytmów i metod służących do wykrycia parametrów fal grawitacyjnych z układów podwójnych, przyczynili się do precyzyjnego modelowania sygnału fali grawitacyjnej. W projekcie uczestniczyli badacze z Instytutu Matematycznego PAN, Centrum Astronomicznego im. Mikołaja Kopernika PAN, Narodowego Centrum Badań Jądrowych, a także Uniwersytetów: w Białymstoku, Mikołaja Kopernika w Toruniu, Warszawskiego, Wrocławskiego i Zielonogórskiego.

Dr Kazimierz Borkowski w ramach POLGRAW opracował programy do redukcji pomiarów pochodzących z naziemnych detektorów fal grawitacyjnych.

Dziewięciu naukowców z grupy POLGRAW znalazło się wśród autorów publikacji ogłaszającej odkrycie fal grawitacyjnych, opublikowanej na łamach "Physical Review Letters". Liderem grupy polskich badaczy współpracujących z Virgo jest prof. dr hab. Andrzej Królak z Instytutu Matematycznego Polskiej Akademii Nauk.

Bezpośrednia obserwacja fal grawitacyjnych to potwierdzenie ogólnej teorii względności Einsteina, pokazującej związek grawitacji z krzywizną czasoprzestrzeni. Odkrycie, w które zaangażowanych było łącznie 1300 naukowców z kilkunastu krajów, już zyskało miano z jednego najbardziej przełomowych w ostatnim stuleciu. Jego wagę porównuje się w świecie nauki do odkrycia bozonu Higgsa czy struktury DNA.