Wiadomości

W Krajowym Laboratorium Fizyki Atomowej, Molekularnej i Optycznej (KL FAMO) w Instytucie Fizyki powstał pierwszy w Polsce optyczny zegar atomowy - superdokładny wzorzec częstości, którym można synchronizować najbardziej dokładne zegary.

Optyczny zegar atomowy to wyrafinowane połączenie elektroniki, komputerów, aparatury próżniowej, laserów i setek elementów optycznych. Na świecie zaledwie kilka ośrodków naukowych posiada zegary optyczne podobne do toruńskiego (USA, Japonia, Niemcy, Francja). Prace nad jego skonstruowaniem rozpoczęły się w 2008 roku i były prowadzone w ramach kierowanego przez prof. Czesława Radzewicza z Uniwersytetu Warszawskiego projektu pn. "Polski Optyczny Zegar Atomowy (POZA)" finansowanego przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Do powstania zegara przyczyniły się trzy polskie ośrodki naukowe. Na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie powstał pierwszy wzorzec atomowy wykorzystujący ultrazimne atomy strontu, na Uniwersytecie Warszawskim - optyczny grzebień częstości. Na UMK w Toruniu zbudowano drugi wzorzec atomowy i ultrastabilny laser. Poza tym w Instytucie Fizyki UMK w listopadzie ubiegłego roku połączono wszystkie podzespoły, konstruując nie jeden, a dwa optyczne zegary, co pozwoliło dodatkowo na sprawdzenie poprawności ich działania.

Optyczne zegary atomowe to przełom w metrologii. Potencjalnie można je wykorzystać w geodezji, np. w dokładnym mapowaniu potencjału grawitacyjnego Ziemi, w celu poszukiwań złóż mineralnych, ropy naftowej i wód podziemnych. Innymi ich przyszłymi zastosowaniami mogą być ulepszenia systemów nawigacji satelitarnej np. GPS oraz poprawa działania sieci telekomunikacyjnych.

Opr. Hanna Wojtkowska